کافه موسیقی
گفتگو موسیقیکافه موسیقی
گفتگو موسیقیگروه آبرنگ
جز آبرنگی
چرا این قدر شنیدن و لذت بردن از موسیقی جز برای عموم ما مشکل شده؟
زادگاه موسیقی جز را آفریقا میدانند که با گذشت سالها به نقاط مختلف از جمله سواحل جنوبی ایران آورده شد.
فرم اصلی این نوع موسیقی مبتنی بر سوال و جواب های مردم عادی در موقع کار و ... بود.
این مردمان با موسیقی زندگی میکردند و موسیقی برای آنان مثل یک پدیده ی تجملاتی نبوده است.(اما حالا چه؟)
به مرور این موسیقی از آفریقا به امریکا برده شد و با موسیقی فولکلور امریکا تلفیق شد و سبک های امروزی جز و بلوز به وجو آمد ولی کمکم آن موسیقی اولیه در آفریقا به تاریخ پیوست.
اما با این که هنوز در ایران ریشه این موسیقی وجود داشت و آن ریتم های پیچیده را می توانست در گوشه و کنار جنوب ایران جستجو کرد ، توجه ای به آن نشد. به طور کلی در تاریخ ایران هیچ گاه از سوی قدرتمندان توجه ای ویژه به موسیقی نشده است.(در دوره ی کنونی که دیگر هیچ )
اکنون این گنجینه که امریکایی ها از آن استفاده ی کامل را بردند و ارزش آن را دانستند در کشور ما در حال نابودی است.
به هر حال این را گفتم که بدانیم: ما با این سبک غریبه نیستیم ولی حتی خیلی از ما هییچ ارتباطی با آن برقرار نمی کنیم. حالا چرا ؛ من نمیدانم ؟
26 مرداد 1387 ،فرهنگسرای ارسباران (هنر)
اوضاع دود و دم و قیافه های عجیب غریب حضار محترم ، من رو به کنسرت سهیل نفیسی امیدوار کرد.
من اجرای قبلی این گرو ه رو درست یکسال قبل دیده بودم و به خاطر همین بود که این دفعه به سرعت برای تهیه ی بلیط اقدام کردم .
اجرا با یک آهنگ مقدمه از میشل پتروسیانی شروع شد. همه ی اعضا با تکنوازی خودشون رو معرفی کردند.
تغییر اساسی که گروه کرده بود اضافه شدن یک عضو جدید به گروه بود، همزه یگانه (کیبوردیست گروه) .
کمترکسی او رو میشناخت اما بعد از چند آهنگ متوجه شدم که با یکی از بهترین نوازنده های پیانو جز در ایران روبه رو هستم . تکنیک فوق العاده ی اون و درک او از جز بی نظیر بود.
اعضای اصلی و قدیمی گروه هم که ماهان میرعرب(گیتاریست) ، دارا دارایی (باسیست) و امین طاهری (درامر) بودند.
این گروه تقریبا در مهر ماه 1385 فعالیت خودش رو با نواختن قطعات متعارف جز شروع کرد اولین قطعه ی گروه هم "چوپان" بود که در این کنسرت هم اجرا شد . قطعه ای با رعایت کامل قواعد جزکه تم های محلی ایرانی در آن مشهود است.
در لیست قطعات 2 آهنگ از دارا دارایی وجود داشت یکی "علفزار" و دیگری "بازیافت" من به شخصه فرم آهنگ های دارا را خیلی دوست دارم اگرچه به پختگی آثار میر عرب نیست. یکی از مسائل مهم در اجرا ها ارتباط با مخاطب است. در این اجرا یک اتفاق تازه افتاد و آن این که به دلیل کوچک بودن سالن ، فهم مخاطب و نوع برخورد گروه با مردم ،شاهد فضایی صمیمی بودیم که گه گاه دیالوگ هایی بین مردم و اعضا شکل میگرفت و اجرا از حالت خشک همیشگی خارج میشد.
در بخشی از اجرا در پارت اول میرعرب اشاره کرد امروز تولد دارا دارایی است و هر کدوم از اعضا سولویی را تقدیم به او کردند . اما کادوی حمزه یگانه به دارا که با همراهی امین طاهری انجام شد از همه جالب تر بود.
همه منتظر یک تکنوازی بودیم که حمزه همه رو قافل گیر کرد آهنگ تولدت مبارک رو با تنظیم جز اجراکرد که با استقبال مواجه شد.
یکی دیگر از این قبیل کارها دادن یک کلاه شاپو توسط یکی از تماشاگران به دارا دارایی بود, که این کلاه هر آهنگ بر سر یکی از نوازنده ها بود.
درباره ی این قبیل کارها یک نکته خیلی مهم است و آن هم نوع مخاطب و نوع موسیقی استکه اجرا میشود.
مثلا در اجرایی که یزدانیان در تالار وحدت داشت نه تنها این کارها مناسب نیست بلکه کنسرت را به سیرک تبدیل می کند اما در اجرای چنین گروه هایی(آبرنگ) به نظر من این قبیل ارتباطات با مخاطب ,بسیار کمک کننده است.
در کل اجرای گروه یک نکته بسیار میدرخشید و آن فهم کامل از نوازندگی جز و همچنین تلفیق اندک آن باملودی های آشنای محلی بود.
معمولا در آثار اغلب کسانی که قصد تلفیق یا اقتباس از موسیقی ای را دارند می بینیم که آهنگ ساز فقط به کنار هم گذاشتن سازهای ایرانی و غربی و یا اجرای یک ملودی ایرانی با یک ساز غربی اکتفا کرده ، که این کار موجب یک جور بیرون زدگی آن ملودی میشود.
اما در آثار آبرنگ ما خیلی بیشتر به معنای واقعی تلفیق نزدیک میشویم. تلفیق شامل بیان یک چیز با دو زبان در هم تنیده ولی در یک فرم است. انگار که به یک زبان جدید رسیده ایم.
از همانگی گروه هم معلومه که با هم تمرین مستمر داشتند.
آنها اولین اجرای خودشون رو در خرداد 1386 همراه با پیتر سلیمانی و پویا محمودی به عنوان نوازنده ی مهمان داشتند.دومین کنسرت هم مر بوط به مرداد پارسال است که با نوازنده ی مهمان" حبیب مفتاح" برگزار شد. یک نوازنده ی بوشهری پرکاشن که ساز و صدایش هنوز به خاطرم هست.
بعد از آن حمزه به گروه پیوست و گروه در آذر86 با نام "نایما" به اجرای قطعات استاندارد جز پرداخت.
البته قبل از آن هم در آبان 86 و بعد از مرگ نابغه و اسطوره ی جز "جو زاوینول" گروه با همکاری حمزه یگانه و پیتر آکوب بزرگداشتی با اجرای قطعات او بر پا کردند.
میر عرب در پارت دوم کنسرت قطعه ی "روژیار" رو تقدیم به او کرد. که در سالن حضور داشت.
یکی از آهنگهای بسیار عالی این اجرا "دار الجنون" ساخته ی میر عرب بود که در کنسرت پارسال هم اجرا شده بود. تم زیبایی از موسیقی ایرانی که در ذهن من نقش بسته.
بعد از اتمام قطعات طبق روال متداول این قبیل کنسرت ها , نوازنده ها از روی صحنه خارج شدند و با تشویق مداوم مردم دوباره بالا آمدند و یک آهنگ دیگر را اجرا کردند.
در آخر هم میر عرب از شرکت هافنر که اسپانسر این اجرا بود تشکر کرد
در بین حضار افرادی چون فرزاد فخرالدینی و چند نوازنده ی ارمنی بودند که میر عرب همه را معرفی کرد.
و من بعد از بیرون آمدن از کنسرت و عبور از انبوه دود و تیپ های مثلا "هنری" به سمت خونه رفتم.
به امید ارائه ی آلبوم گروه , تداوم گروه و اجراهای بهتر آن ها.
موسیقی درمانی
این گرایش که از چند سال پیش با تشکیل انجمن هایی مثل کاربرد موسیقی در سلامت جسم و روان، انجمن سلامت برتر ایران، انجمن ملی موسیقی درمانی و کانون پزشکان دوستدار موسیقی خانه موسیقی و برگزاری کنفرانس های متعدددر طول امسال تا اندازه ای طرفدار پیدا کرده که در فروشگاه های بزرگ و معتبر موسیقی استندهای موسیقی درمانی گذاشته اند.
سابقه موسیقی درمانی
از ابتدای تاریخ، بشر از موسیقی برای شفای بیماران استفاده می کرده است. برای مثال؛ ریتم طبل ها در مراسم شفابخش جادوگران و درمان گران نقش مهمی داشته است. هنوز هم در شهرهای دور افتاده جنوب ایران درمانگرانی به نام ماما زار و بابازار وجود دارند. آنها در مراسم خاصی با دف و دایره و آواز های بخصوصی که به زبان نامفهوم سواحلی خوانده می شود و شاید حتی ماما یا بابای زار هم آنها را نمی فهمند جن و روحی که بیمار را تسخیر کرده دور می کنند.
جالب اینجاست که بیماران آنها کسانی هستند که پزشکان از درمان آنها عاجز مانده اند و جالب تر اینکه بسیاری از بیماران با این درمان شفا پیدا می کنند.
ارسطو می گوید: از موسیقی می توان در بسیاری از شئون زندگی، تربیت، سرگرمی، درمان، خوشگذرانی و تعدیل احساسات و عواطف استفاده کرد. گرچه پر کردن اوقات فراغت، امری لازم است، اما باید با نوعی از موسیقی مفید و تعالی بخش پر شود.
امریکا اولین کشوری است که پزشکان آن به موسیقی درمانی پرداختند. موسیقی درمانی بیش از پنجاه سال است که در جهان به عنوان یک علم جدید مورد توجه قرار گرفته اما تا چند سال پیش در ایران مورد توجه نبود.
تولید انبوه موسیقی های درمانی در ایران
(یکی از مدیران) یک فروشگاه (موسیقی) می گوید: امسال خیلی ها برای خریدن سی دی های موسیقی درمانی به ما مراجعه کردند و جالب اینکه بیشترشان از مخاطبان همیشگی ما و مخاطبان پر و پا قرص موسیقی نیستند.
او می گوید: امسال یک ناشر به سی دی ها و کتاب های زیادی در این زمینه به بازار فرستاده که استقبال خوبی از آنها شده است. در هر کدام از این سی دی ها موسیقی هایی برای افزایش اعتماد به نفس، آرامش درونی برای امتحان، ترک وابستگی به مواد مخدر، غلبه بر استرس، زندگی موفق، حل معامای ترس، توانبخشی معلولان ذهنی و جسمی، درمان افسردگی و موارد دیگر دارد. جالب تر اینکه مردم می گویند این موسیقی ها تاثیر زیادی بر آنها داشته و مشکل آنها را تا حد زیادی برطرف کرده است.
حتی بسیاری از پزشکان به بیماران خودشان توصیه می کنند که آواز بخوانند و یا ساز بزنند چون تحقیقات نشان داده آواز خواندن می تواند به افراد مبتلا به بیماری آلزایمر کمک کند تا حافظه دراز مدتشان را به کار اندازند، نواختن سازهای موسیقی با دوستان می تواند مهارت های کار گروهی را افزایش دهد و کارکردهای اجتماعی را بهتر کند. از همه مهمتر اینکه افراد احساساتشان را در روشی مطمئن و لذت بخش به وسیله نواختن موسیقی، گوش کردن به موسیقی و رقصیدن به همراه موسیقی بیان می کنند.
(این مدیر) می گوید: در سال گذشته پزشکان زیادی در رادیو و تلویزیون برنامه هایی در این زمینه داشته اند و این در استقبال مردم از موسیقی درمانی بی تاثیر نبوده است. حتی پزشکان توصیه می کنند که پدر و مادرها روزانه یک ساعت برای فرزندان کوچک خود موسیقی پخش کنند. این عمل موجب بهتر شدن وضعیت تغذیه، خواب و افزایش وزن آنها می شود و پدر و مادران زیادی برای پیدا کردن یک موسیقی خوب برای کودکانشان یا نوجوان هایی که درس می خوانند به ما مراجعه کرده اند.
محصولات موسیقی درمانی در ایران در چند سال اخیر تنوع زیادی پیدا کرده است. این موسیقی ها از دوره جنینی تا دوره پیری برای هر رده سنی با توجه به ویژگیهای آن سن نیز تولید و به بازار آمده است.
موسیقی سنتی هم درمانگر است و هم خطرناک
علاوه بر این امسال پزشکان و موسیقی دانان زیادی درباره تاثیر موسیقی سنتی ایران بر انسان و حالات او و همچنین ویژگی های موسیقی درمانی کار کرده اند تا جایی که برخی از آنها نظریه هایی درباره تاثیر دستگاه ها و ردیف های مختلف موسیقی ارائه داده اند. مثلا اینکه دستگاه ماهور آرامش بخش، شور هیجان برانگیز و یا گوشه افشاری حزن آلود است.
داستان هایی هم در این باره وجود دارد. دکتر داریوش صفوت موسیقیدان برجسته ایرانی در گفتگویی در روزنامه همشهری می گوید که مرحوم عبدالحسین شهبازی بیست دقیقه در کنار بستر بیماری که پزشکان از او قطع امید کرده بودند سه تار نواخته و پس از ۲۰ دقیقه حال بیمار بهبود یافته و خطر رفع شده است.
دکتر علی زاده محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره تاثیر موسیقی ایرانی می گوید: از آنجائی که موسیقی ایرانی با گوش و خلق و خوی مردم ایران سازگاری دارد، بیش از هر نوع موسیقی بر آنان تاثیر می گذارد. اما به دلیل اینکه تاثیرات موسیقی ایرانی عمیق و عاطفی است، باید دقت شود که بیش از حد هیجانات بیمار را برانگیخته نکند. موسیقی اصیل ایرانی به گونه ای است، که اگر فرد در حالت امیدواری آن را بشنود، امیدوارتر و اگر در حالت غم به آن گوش کند، غمگین ترمی شود.
در برخی از قطعات موسیقی ایرانی ریتم و ملودی های متضادی استفاده شده است که کارشناسان معتقدند این موضوع بیماران را دچار سردرگمی می کند. او معتقد است: موسیقی اصیل ایرانی به گونه ای است ، که اگر فرد در حالت امیدواری آن را بشنود، امیدوارتر و اگر در حالت غم به آن گوش کند، غمگین ترمی شود. موسیقی ایرانی به علت داشتن فواصل کوتاه و گردشهای تکراری، بسیار نافذ و تاثیر گذار است و توصیه می شود، در موسیقی درمانی از آن به طور کنترل شده استفاده شود. چرا که اگر این کنترل انجام نشود، عواقب درمان نامشخص است.
درباره موسیقی کلاسیک غربی و جاز (Jazz) هم چنین حرف هایی گفته می شود. تنسی ویلیامز از پژوهشگران مرکز پزشکی نیویورک، شنیدن موسیقی های کلاسیک و حتی موسیقی جز را موجب کاهش اضطراب و افزایش تحمل درد بیماران می داند.
موسیقی درمانی برای چاقی، لاغری و حتی کاهش درد زایمان
نایب رئیس انجمن موسیقی درمانی ایران، معتقد است فعالیت های موسیقائی می تواند به اشکال مختلف برای همه مردم، با هر سن و هر اختلال و بیماری، برنامه ریزی شود. از جمله بیماران جسمی با مشکلات قلبی یا بیماری های مزمن، بیماران در شرف جراحی، کاهش دردهای عضلانی و مفصلی آنان و... اما او این توجه و گرایش ناگهانی و سریع به موسیقی درمانی را مایه نگرانی هم می داند.
او معتقد است اگر به این رشته توجه علمی و دقیق نشود و پزشکان از روی حدس و گمانه زنی این کار را انجام دهند، ممکن است آن را به بیراهه ببرند. او معتقد است هیچ نوع بیماری وجود ندارد که نتوان در آن از موسیقی درمانی برای بهبود وضعیت بیمار و بالا بردن توان و تحمل او استفاده کرد. بعضی از پزشکان و یا کارشناسان این حوزه پا را فراتر گداشته اند و تاثیر موسیقی را بیش از این ها می دانند. مثلا آنها معتقدند زیبایی پوست و مو و یا حتی کاهش وزن بدون رژیم غذایی هم از راه موسیقی درمانی قابل دستیابی است.
البته بیشتر پزشکان فعال در این حوزه معتقدند موسیقی به طور مستقیم بر بیماری های صعب العلاج مثل سرطان یا ایدز تاثیر نمی گذارد، بلکه به طور غیر مستقیم موجب بهبود وضعیت بیمار می شود. اما موسیقی درمانی در برخی از بیماری ها، مانند افسردگی های خفیف، اضطراب، ایجاد احساس آرامش پیش از عمل جراحی و یا زایمان و ... به طور مستقیم اثر گذار است. در این موارد پزشکان به روش بالینی از موسیقی هایی که برای فرد تداعی گر یک خاطره خوب یا تجربه موفق بوده استفاده می کنند.
با این همه باید گفت در ایران هنوز مطالعات علمی دقیق و گسترده ای در این زمینه انجام نگرفته و تحقیقات بیشتر بر روی کودکان استثنائی و عقب ماندگان ذهنی یا بیماران روانی بوده است اما این استقبال را شاید بتوان آغازی برای تحقیقات علمی تر و گسترده تری دانست.
منبع : بی بی سی